این خانه تاریخی به عنوان یکی از آثار باستانی کاشان است که در آن رد پای هنر کمال الملک به وضوح قابل مشاهده است. این عمارت باشکوه در دوره قاجار به وسیله استاد علی مریم در سال ۱۲۷۵ قمری ساخته شده است و از دو بخش بیرونی و اندرونی تشکیل شده است.
ساخت این خانه به دلیل داستان عاشقانهای که در پس آن است، بسیار جالب است. طبق این داستان، پسر آقای بروجردی عاشق دختر آقای طباطبایی میشود و برای ازدواج با او، آقای طباطبایی شرط میگذارد که خانهای شبیه به خانه خودشان برای او بسازند. این امر موجب میشود تا معمار طراح خانه طباطباییها به وسیله آقای بروجردی، طراحی خانه بروجردیها را نیز انجام دهد. این خانه که حدود ۱۸ سال برای ساخت آن طول کشیده است، میزبان تزئینات و دکوراسیون داخلی بسیار زیبا و با ارزشی است. برای نخستین بار در این خانه از رنگهای روغنی و آبرنگ برای نقاشیهای دیوار و سقف استفاده شده است و هنرهایی از قبیل تذهیب، منبتکاری، مقرنس و درودگری برای تزیینات این بنا به کار گرفته شده است.
دیوارنگارههای زیبا و شگفتانگیز این خانه، داستانهای مهمی از تاریخ و ادبیات ایران را به تصویر کشیده است و تمامی کاشیهای حیاط نیز با نقاشیهایی از میوهها و خوراکیهای مختلف زینتبخشیده شدهاند. بنابراین، بازدید از این خانه زیبا از جاذبههای برجسته گردشگری کاشان محسوب میشود.
خانه بروجردی به طور کلی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی است:
الف) بخش بیرونی
قسمت بیرونی خانه در حقیقت همان عمارت و حیاطی است که اکنون مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد و شامل این بخش ها می باشد : راهرو ورودی، حیاط مرکزی، تالار سرپوشیده و نورگیر فوقانی آن، ایوان جنوبی، اتاق های تابستانی و حیاط های خلوت بین اتاق ها و بالا خانه هایی که به صورت قرینه در دو طرف تالار اصلی قرار گرفته اند، بادگیرها و زیرزمین (سرداب)، اتاق پنج دری زمستانی که بدنه ی داخلی آن از گچ بری بسیار ظریفی با طرح گل و مرغ تزئین شده است، اتاق های آفتاب گیر زمستان، بهار خواب جبهه شمالی، طارمی و قسمت غربی و سایر فضاها.
ب) بخش اندرونی
اندرونی خانه بروجردی خود شامل دو قسمت است :
ـ قسمت جنوبی که دارای یک حیاط مرکزی و تالار بزرگ پذیرایی مزین به آیینه کاری است و در دو طرف تالار بالاخانه هایی ساخته شده که رو به داخل تالار باز می شود. در ضمن در اطراف تالار بزرگ اتاق های گوشواره بنا شده است.
ـ قسمت شمالی که عبارت است از یک حیاط خلوت، اتاق پنج دری ساده، صندوق خانه، اتاق نشیمن و سردابی بزرگ که این سرداب در حقیقت طبقه ی تحتانی تالار بزرگ قسمت اندرونی است.
در دیوار شاه نشین، تصاویری از شاهان قاجار، به شیوهای متاثر از نقاشی اروپایی، ترسیم شده است. روی بعضی دیوارها مناظری با رنگ آبی کشیده اند که هیچکدام اصالت ایرانی ندارند، لباس اشخاص کاملا اروپایی است. این بنا در اواخر دوره پهلوی به علت بی توجهی ساکنان آن رو به نابودی می رفت، اما پس از ثبت با شماره 1083 در فهرست آثار تاریخی، بازسازی شد و کاربری فرهنگی ـ اداری گرفت.
همانطور که گفته شد خانه بروجردی ها به صورت اندرونی و بیرونی است و قسمت بیرونی آن از سال ۱۳۵۳ه.ش به تملک سازمان میراث فرهنگی درآمده و در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است و بخش اندرونی که در شمال شرقی و شرق بنا واقع است هنوز تحت مالکیت خصوصی می باشد.
آدرس: کاشان، خیابان علوی، محله سلطان امیراحمد